آشنایی با هنر سرمه دوزی

از تاریخچه هنر سرمه دوزی در دوران کهن نوشته ای قابل استناددر دست نیست ولی آنچه مسلم است توجه ایرانیان به آرایش یقه لباسها و تزیین لباس های لشکری و درباری و درفشها،آنان را وادار به تولید این نوع نخ های تزئینی (سرمه sermeh) نموده است.سرمه نوعی نخ فلزی است که در قدیم از طلا و نقره و یا درصدی از طلا و نقره و امروزه از فلزهای براق معمولی تابیده و برای دوختهایی چون سرمه دوزی،شرفه دوزی،شمسه دوزی، زغره دوزی و همراه دوخت هایی چون ده یک دوزی،سنگ دوزی ،پولک دوزی و منجوق و مرصع دوزی، نقده و گلابتون دوزی و …اجرا می گردد.

رواج سرمه دوزی را به دوره اشکانیان نسبت می دهند،کارهای دوخته شده در این دوره به سایر نقاط دنیا صادر می شده است.

در دوره های پس از اسلام از سرمه برای دوختن پرده خانه خدا و آیات قرآنی (کتیبه دوزی) استفاده می شده است.

آثار بجا مانده نشان می دهد شکوفایی هنر سرمه دوزی مربوط به دوره ی صفویه بوده است.در دوره های بعد سرمه دوزی دچار تحولات بسیار شد تا به عصر حاضر رسیده است.از پارچه های مورد استفاده می توان به: ترمه، مخمل،ماهوت،ابریشم،تافته،اطلس،ساتن و حریر اشاره نمود.

از این دوخت برای تزئین: پرده های نفیس،رومیزی،روتختی،کوسن،بقچه، سوزنی ،سجاده،جانماز و جلد قرآن،همچنین روکش صندوقچه های قدیمی ،سوزان دان،کلاه و تابلوهای تزئینی و….استفاده می شود.

نقوش سرمه دوزی در قدیم بیشتر: طرح های گل و گلدانی،گل و مرغ حاشیه ای،محرابی،بته جقه( سروی،سروچه بادامی، قهرو آشتی،دوسر و سه سر،مادر و فرزندی،شاخ گوزنی و…)اسلیمی ، ختایی،پرندگان، شکارگاهی ،ترنجی و خطوط بخصوص :معمایی ،مثنی و دیوانی بوده است.

منبع: کتاب رودوزی های سنتی سرمه دوزی ،تآلیف فرحناز ممتاز